حفاظت پیشگیرانه از آثار بافته ای در موزه زیلوی میبد

زیلو نوعی زیرانداز با بافتی محکم، سطحی صاف و بدون پرز می باشد که قدمت آن را به پیش از اسلام نسبت می دهند. تار و پود به کار رفته در بافت زیلو غالباً از جنس پنبه است که با مواد طبیعی رنگ شده اند. زیلو از نظر نوع بافت و نقوش، منحصر به فرد بوده، دار آن نیز با فرش و دیگر زیراندازها متفاوت است. این هنر و صنعت در سال 1390، با شماره 246 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است. در حال حاضر قسمتی از کاروان سرای شاه عباسی(دوره صفوی) میبد به منظور نمایش زیلوها به عنوان موزه زیلو اختصاص داده شده است. اغلب زیلوهای موجود در موزه از قدمتی 600 ساله برخوردار می باشند که در حال حاضر در شرایط مناسبی قرار ندارند. با توجه به این که موزه زیلوی میبد تنها موزه از این نوع در ایران و حتی جهان به شمار می آید و آثاری که در آن نگهداری می شود، غالباً منحصر به فرد و بی جایگزین می باشد، لذا لازم است جایگاه آن در بین پژوهشگران و سازمان میراث فرهنگی ارتقاء یابد. محور اصلی این پایان نامه در ابتدا بیان پیشینه و ویژگی های فن شناسانه زیلو بوده و در ادامه، نقش موثر و کلیدی حفاظت پیشگیرانه و راهبردهای آن در حذف یا به حداقل رسانیدن آسیب ها و شیوه های استاندارد نمایش و انبارش زیلوها را روشن می سازد. اطلاعات به دست آمده در این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای، میدانی، آزمایشگاهی و آنالیز دستگاهی حاصل شده است. با استفاده از روش های ft-ir، plm، و شیمی تر به شناسایی الیاف، ترکیبات آلی و رنگ های استفاده شده در زیلوها پرداخته شد. میزان تأثیر شرایط محیطی در موزه و پیامدهای ناشی از آن ها نیز به منظور تعیین عوامل آسیب رسان به وسیله ی دستگاه ها و ابزار های اندازه گیری و میکروسکوپ نوری مورد پایش و بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این یافته ها، علاوه بر غیراستاندارد بودن شرایط نگهداری، نشان می دهد که شرایط آب و هوایی و گرد و غبار از جمله عوامل مخرب بوده که در این میان بیشترین تخریب به عوامل انسانی تعلق دارد.